ψέμματα στην ηλικία των 7 χρόνων είναι φυσιολογικό;

[Χριστίνα-Αναστασία]

ειναι 7 χρονων αγόρι και λέει πολλά ψέματα και επιπλέον κρύβει χρήματα που βρίσκει στο σπίτι ελεύθερα.του είναι πιο εύκολο να πει ψέμματα από την αλήθεια,ακόμη και για το πιο απλό ζήτημα

[kel]

Η ΅ύτη του Πινόκιο: Γιατί τα παιδιά λένε ψέ΅ατα;

Λουίζα Βογιατζή

ΤΕΥΧΟΣ - Ιούλιος 2008

[Εκτύπωση] [Αποστολή με e-mail]

Η Έλλη πηγαίνει στη B΄ Δημοτικού. Είναι ένα παιδί αρκετά καλά ενταγμένο στο σχολείο, τόσο από μαθησιακή όσο και από κοινωνική άποψη. Καμιά φορά μόνο παραπονιέται ότι 1-2 συμμαθήτριες, που τις θαυμάζει και θα ήθελε να τις έχει φίλες, δεν την κάνουν πολύ παρέα και προτιμούν ένα άλλο κορίτσι. Την καθιερωμένη ημέρα που οι γονείς συναντούν τους δασκάλους για να μιλήσουν για τα παιδιά, η μητέρα της πέφτει από τα σύννεφα, όταν ακούει τη δασκάλα να τη ρωτάει πώς τα πάνε τώρα που ο άνδρας της λείπει. Διαπιστώνει τότε πως η Έλλη έχει διηγηθεί στην τάξη της ότι ο μπαμπάς της έπιασε δουλειά στην Αυστραλία κι έχει φύγει και ότι το καλοκαίρι θα πάνε να τον βρούνε. Έχει, μάλιστα, περιγράψει και διάφορες λεπτομέρειες της «πολύ όμορφης» πόλης που μένει ο μπαμπάς της, λέγοντας ότι έχει έναν τεράστιο ζωολογικό κήπο (η Έλλη λατρεύει τα ζώα) και πολύ ωραία πάρκα...

Η μητέρα της Έλλης είναι αποσβολωμένη, αισθάνεται ντροπή απέναντι στη δασκάλα και μεγάλη ανησυχία: τι συμβαίνει με το παιδί μου, γιατί να εφεύρει όλο αυτό το παραμύθι, τι έχουμε κάνει λάθος;

 

« Φτιάχνω τον κόσμο όπως μου αρέσει... »

Ένα από τα ωραιότερα -πιο αστεία, τρυφερά, βαθιά φιλοσοφημένα και ­διεισδυτικά- παιδικά βιβλία που έχουν γραφτεί είναι οι ιστορίες της Πίπης Φακιδομύτης, της σουηδής συγγραφέως Astrid Lindgren. Κι ενώ τα βιβλία της (όχι μόνο η Πίπη Φακιδομύτη, αλλά και όλα τα υπόλοιπα) ξεχειλίζουν από χιούμορ, περιπέτεια, χαρά της ζωής και παιδική ξεγνοιασιά, ταυτόχρονα, τα περισσότερα από αυτά έχουν ως κύριο στοιχείο τους τον παιδικό πόνο: της απώλειας, του θανάτου, της μοναξιάς και της περιθωριοποίησης. Μόνο που, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στα κλασικά παιδικά μυθι­στορήματα, όπως είναι ο «Όλιβερ Τουίστ», η δικαίωση, η ευτυχία και το happy end δεν έρχονται από μια συγκυρία της τύχης που φέρνει κάποιους καλούς ανθρώπους στο δρόμο του άτυχου παιδιού, αλλά μέσα από το ίδιο το παιδί, από τις δικές του «θετικές δυνάμεις».

Η Πίπη, λοιπόν, είναι ένα παιδί ορφανό που ζει μόνο του σε ένα μισοερειπωμένο σπίτι. Μόνο που η ίδια έχει για σύνθημά της τη φράση «Φτιάχνω τον κόσμο μου όπως μου αρέσει να είναι». Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Πίπη ζει μέσα σε ένα τεράστιο «ψέμα»: O πατέρας της είναι καπετάνιος κι έχει γίνει βασιλιάς μιας πρωτόγονης φυλής στις Νότιες Θάλασσες, η ίδια είναι τόσο δυνατή που μπορεί να σηκώσει ένα φορτηγό στα χέρια της και να νικήσει τους πιο επικίνδυνους ληστές και, επιπλέον, είναι πάρα πολύ πλούσια, γιατί ο μπαμπάς της της έχει αφήσει ένα σεντούκι γεμάτο χρυσά νομίσματα. Λυπάται, αισθάνεται μοναξιά, νοσταλγεί τους γονείς της, ζηλεύει τα άλλα παιδιά που έχουν πιο κανονικές ζωές, αλλά η χωρίς όρια φαντασία της τη βοηθά κάθε φορά να ξαναβρεί το δικό της νόημα και τη χαρά στη ζωή της όπως είναι.

Ίσως δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να προσεγγίσει κανείς τα παιδικά ψέματα από αυτόν της Lindgren. Πέρα από αυτά που επιτάσσει η ηθική της ενήλικης ζωής, την υποχρέωση, δηλαδή, της προσαρμογής στην πραγματικότητα και την αποδοχή της όπως είναι «αντικειμενικά», η παιδική φαντασία έχει ακόμη τη δύναμη να φτιάχνει το δικό της κόσμο ή, μάλλον, να φέρνει τον κόσμο στα μέτρα της, να του αφαιρεί πράγματα δύσκολα και να του προσθέτει ευχάριστα. Μπορεί πάλι, όμως, και να τα διαλύσει όλα αυτά, όταν παύει να τα χρειάζεται ή όταν συγκρουστεί με την πραγματικότητα: τους γονείς που θυμώνουν με το ψέμα, τους φίλους που ­κοροϊδεύουν, τις ηθικές παραινέσεις του κοινωνικού περίγυρου.

 

Γλώσσα και «μαγική σκέψη»

Μπορούμε να πούμε ότι η εποχή του «ψέματος» έρχεται στα παιδιά ταυτόχρονα με την κατάκτηση της γλώσσας. Η γλώσσα, αυτό το καταπληκτικό «όχημα» των σκέψεων και των συναισθημάτων, είναι ένα θαυμάσιο μέσο για να κατακτήσει κανείς τον κόσμο και χαρίζει, στο παιδί που την κατακτά, μεγάλη ελευθερία. Του επιτρέπει να εκφράσει με το δικό του τρόπο αυτά που συμβαίνουν μέσα του και γύρω του, αλλά και να τα «πλάσει» σύμφωνα με τις ανάγκες του, να δοκιμάσει τα όριά του και τα όρια των άλλων.

Όταν ένα παιδί 4 ετών λέει στη μητέρα του για τη δασκάλα που αντιπαθεί πιο πολύ στο νηπιαγωγείο ότι «είναι πολύ καλή, πάρα πολύ καλή, με όλα τα παιδάκια, τα τραβάει, τα σπρώχνει... », δεν λέει ψέματα, δεν αντιλαμβάνεται καν την αντίφαση που υπάρχει στα λόγια του. Η γλώσσα, όμως, το βοηθά να «χωρέσει» αντιφατικά συναισθήματα: «Θέλω να αγαπάω τη δασκάλα μου», «Η μητέρα μου περιμένει να αγαπάω τη δασκάλα μου» και «Η δασκάλα αυτή είναι τέτοια που δεν μπορώ να την αγαπήσω». Oύτως ή άλλως, έως την ηλικία των 6-7 ετών, δεν μπορούμε να μιλάμε για «ψέματα», αφού τα παιδιά βρίσκονται ακόμη στη φάση της «μαγικής σκέψης».

 

Ο δρόμος προς την... αλήθεια

Τι συμβαίνει, όμως, σε μια περίπτωση όπως της Έλλης που περιγράψαμε στην αρχή; Αν και βρίσκεται ακόμη στο όριο της μαγικής σκέψης, παρʼ όλα αυτά, η Έλλη έχει συνείδηση του ότι δεν λέει την αλήθεια. Η ανάγκη της, όμως, να προκαλέσει το ενδιαφέρον στα άλλα παιδιά και να νιώσει ότι «ανήκει» στην ομάδα τους, σε συνδυασμό με την πραγματική ιστορία ενός αγαπημένου θείου που έφυγε για να ζήσει στην Αυστραλία, την οδηγούν κάποια μέρα, χωρίς προσχεδιασμό ή πονηρή πρόθεση, στο να «αναμείξει» λίγο τις ­πραγματικότητες και να φτιάξει τη δική της ιστορία. O σκοπός οποιουδήποτε ψέματος των παιδιών, τις περισσότερες φορές, είναι η αναζήτηση της αγάπης, της αναγνώρισης και της αποδοχής των άλλων, είτε των γονιών είτε των συνομηλίκων. Επομένως, αντιδρώντας με πανικό και απέχθεια μπροστά σε αυτό που μας φαίνεται «τερατώδες» ή σπεύδοντας να ερμηνεύσουμε στο παιδί την πράξη του («Ξέρω ότι το έκανες για να μη σε τιμωρήσω ή για να μη με στενοχωρήσεις»), κάνουμε συχνά το λάθος να παραβλέπουμε εντελώς την πραγματική ανάγκη που κρύβεται πίσω από το ψέμα του.

 

Πώς να αντιδράσουμε;

› Η εμπιστοσύνη είναι το θεμέλιο της σχέσης. Γιʼ αυτό είναι απαραίτητο, από τη μια να είμαστε εμείς όσο πιο ειλικρινείς γίνεται, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα παιδιά μας, και από την άλλη να μην τα αμφισβητούμε πριν καν ακούσουμε τη δική τους εκδοχή της αλήθειας. Όσο απίστευτη κι αν ακούγεται η αλήθεια τους, αξίζει να τη σεβαστούμε.

› Τα «μικρά» ψέματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με ελαφρότητα και χιούμορ. Το παιδί που λέει ότι έπλυνε τα χέρια του, ενώ τα βλέπουμε άπλυτα, θα σκάσει στα γέλια αν μυρίσουμε τα χέρια του και σουφρώνοντας τη μύτη τού πούμε: «Πάλι το βρομοσάπουνο πήρες, γιατί δεν δοκιμάζεις και το μοσχοσάπουνο;».

› Ένα «μεγάλο ψέμα» καλό είναι να συζητιέται, γιατί σίγουρα δεν ειπώθηκε χωρίς λόγο. Η μητέρα της Έλλης θα πρέπει να μιλήσει το συντομότερο με την κόρη της, ήρεμα, χωρίς ύφος κηρύγματος, να της πει ότι έμαθε για το ψέμα της, να δεχτεί τις όποιες εξηγήσεις και να διευκρινίσει για ποιους λόγους δεν είναι καλό να λέμε τέτοια ψέματα. Αυτό, άλλωστε, είναι κάτι που δεν έχει γενικευμένους κανόνες. Κάθε οικογένεια έχει το δικό της μέτρο για το αν και σε ποιο βαθμό ανέχεται το ψέμα κι αυτό θα μεταδώσει και στα παιδιά. Από εκεί και πέρα, αυτό που αποκαλύπτεται ως βαθύτερη συναισθηματική αιτία, η οποία έκανε το παιδί να πει ένα τέτοιο ψέμα, δεν θα λυθεί εκείνη τη στιγμή, αλλά απαιτεί την περαιτέρω διακριτική προσοχή των γονιών.

› Oρισμένα πιο «σκόπιμα» ψέματα, ιδιαίτερα μεγαλύτερων παιδιών, μπορεί να απαιτούν εκτός από τη συζήτηση και κάποιου είδους τιμωρία, ώστε τα παιδιά να καταλάβουν ότι τα ψέματα μπορεί να έχουν δυσάρεστες συνέπειες.

› Δεν χρειάζεται να δραματοποιούμε τα πράγματα. Τα περισσότερα παιδιά λένε ψέματα, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο, ανάλογα με την προσωπικότητα και τις περιόδους της ζωής τους. Πριν πανικοβληθούμε, λοιπόν, κι αρχίσουμε να βλέπουμε το παιδί μας σαν μελλοντικό εγκληματία, καλό είναι να λάβουμε υπόψη μας κι άλλα «σημάδια»: όταν «κάτι σοβαρό τρέχει με το παιδί», τότε συνήθως τα ψέματα συνοδεύονται κι από άλλα προβλήματα, όπως ένταση, επιθετικότητα ή, αντίθετα, κλείσιμο στον εαυτό του, θλιμμένη διάθεση ή φόβοι, μαθησιακές δυσκολίες κλπ.

 

Άλλο το ψέμα του νηπιαγωγείου και άλλο το ψέμα του... λυκείου!

 

● Από 0 έως 6-7 ετών:

Τα παιδιά «μπερδεύουν» την πραγματικότητα με τον κόσμο της φαντασίας τους, γιʼ αυτό και δεν μπορούμε, στη φάση αυτή, να μιλάμε για ψέματα. Η περιοχή του εγκεφάλου (προμετωπιαίος λοβός) που μας επιτρέπει να ξεχωρίζουμε το πραγματικό από το φανταστικό δεν έχει ωριμάσει ακόμη. Γιʼ αυτό, τα μικρά παιδιά πιστεύουν συχνά ότι έχουν ζήσει πραγματικά κάτι που είδαν στον ύπνο τους ή φαντάστηκαν ή τα εντυπωσίασε.

 

● Από 6-7 έως 12 ετών:

Τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας γίνονται αισθητά στα παιδιά, οπότε ξέρουν πότε λένε ψέματα και πότε αλήθεια. Παρʼ όλα αυτά, τα ψέματα εξακολουθούν να είναι ένα προσιτό μέσο για να «επηρεάσουν» τα πράγματα και να αποφύγουν ή να αποτρέψουν δυσάρεστες καταστάσεις. Δεν έχουν το ίδιο ηθικό βάρος όπως στην ενήλικη ζωή και πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιείκεια. Ωστόσο, απαιτούν ευαισθησία και προσοχή από τους γονείς, ειδικά όταν επαναλαμβάνονται, γιατί μπορεί να κρύβουν κάποιο πρόβλημα.

 

● Από 12 ετών:

Στην εφηβεία, τα ψέματα λέγονται εντελώς συνειδητά πια και συνήθως με ξεκάθαρο σκοπό. Παρʼ όλα αυτά, δεν είναι όλα τα ψέματα των εφήβων ίδια. Καθώς μεγαλώνει η ανάγκη των παιδιών για αυτονομία και ιδιωτικότητα, τα ψέματα μπορεί να είναι ένας τρόπος να ξεφύγουν από την αυστηρή επιτήρηση και τον έλεγχο των γονιών.

 

 

ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΨΕΜΑ

 

Μια κακή συνήθεια ή ένας μηχανισμός αυτοπροστασίας ;

 

Του Κώστα Γ. Χρηστάκη

 

- Η δασκάλα του Γιώργου, ενός μαθητή της πέμπτης τάξης του δημοτικού σχο-λείου, είπε στη μητέρα του, ότι ο Γιώργος δε φέρνει τις εργασίες που του ανατίθενται στο σπίτι, προβάλλοντας κάθε φορά και μια διαφορετική δικαιολογία. Μα, όταν τον ρωτώ τι εργασίες έχεις να κάνεις, παρατήρησε η μητέρα, εκείνος μου απαντά ότι δεν τους έχετε αναθέσει καμιά εργασία. Από τη συζήτηση που ακολούθησε προέκυψε ότι ο Γιώργος εξαπατούσε με ψέματα και τη μητέρα και τη δασκάλα.

 

- Οι γονείς του Μιχάλη, ενός μαθητή της πρώτης τάξης του γυμνασίου, ο οποίος μέχρι τώρα σημείωνε πολύ καλές επιδόσεις στα μαθήματα, όταν πήραν τον έλεγχο του πρώτου τριμήνου παρατήρησαν έκπληκτοι, ότι η σχολική του επίδοση ήταν πολύ πεσμένη. Όταν προσπάθησαν, με διακριτικό τρόπο να βρουν τι συμβαίνει, διαπίστω-σαν ότι τους εξαπατούσε καθημερινά, λέγοντάς τους ότι πηγαίνει στο σπίτι του φίλου του του Δημήτρη και διαβάζουν, ενώ στην πραγματικότητα σύχναζε σε ένα μαγαζί με μπιλιάρδα.

 

Περιστατικά σαν τα παραπάνω και άλλα παρόμοια συμβαίνουν συχνά, ιδίως στις ηλικίες των παιδιών του δημοτικού σχολείου και του γυμνασίου.

 

Το ψέμα συχνά είναι συνηθισμένο φαινόμενο στη ζωή του ανθρώπου, ανεξάρ-τητα από την ηλικία του. Όλοι μας μπορούμε να ανακαλύψουμε ψέματα που έχομε πει κατά καιρούς, άλλοτε αθώα και μερικές φορές κατά παράβαση των βασικών αξιών του ανθρώπου και της ζωής.

Η έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν διαφορές σε ό,τι αφορά τη συχνότητα και το είδος του ψέματος ανάμεσα στις διάφορες χώρες. Για παράδειγμα, έρευνα που έγινε στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ σχετικά με το παιδικό ψέμα, έδειξε ότι τα αμερικανόπουλα λένε ψέματα σε ποσοστό 11%, ενώ το ποσοστό αυτό για τα ελληνόπουλα ανέρχεται σε 40%. Οι διαφορές αυτές μάλλον οφείλονται στον τρόπο διαπαιδαγώγησης των παιδιών και στις ενδοοικογενειακές σχέσεις (Παρασκευόπουλος, Ι., ά.έ., 161, τ. 3).

Από την ανάλυση του φαινομένου προκύπτει επίσης, ότι υπάρχει διαφορά ανά-μεσα στο ψέμα των παιδιών και στο ψέμα των ενηλίκων, καθώς και ανάμεσα στο ψέμα των παιδιών των μικρών ηλικιών και στο ψέμα των παιδιών μεγαλύτερων ηλι-κιών.

 

Ένα ερώτημα που έχει ιδιαίτερη σημασία και πρέπει να απαντηθεί είναι το εξής:

 

- Γιατί το παιδί λέει ψέματα ; Τι σκοπό εξυπηρετεί ;

 

Ανάλογα με την ηλικία, το παιδικό ψέμα διακρίνεται σε τρεις μορφές:

 

1. Το αθώο παιδικό ψέμα. Το παιδί στις μικρές ηλικίες δεν μπορεί ή δυσκολεύε-ται σοβαρά να ξεχωρίσει το φανταστικό από το πραγματικό και το ψέμα από την αλήθεια. Συχνά ακούμε μικρά παιδιά 6, 7 και 8 ετών να διηγούνται π.χ. στους φίλους τους φανταστικές ιστορίες σαν πραγματικά περιστατικά, για κατορθώματά τους τα οποία ξέρομε ότι δεν έχουν συμβεί ποτέ. Στις περιπτώσεις αυτές πρόκειται για αθώα ψέματα, τα οποία λένε τα παιδιά μεταξύ τους είτε για να κάνουν τους σπουδαίους είτε για να πειράξουν τα άλλα παιδιά, οπότε πρόκειται για συνηθισμένα και αθώα αστεία, είτε για χίλιους άλλους λόγους που πολλές φορές δεν είναι ευδιάκριτοι. Στις περιπτώσεις αυτές δεν πρέπει να τα παίρνομε στα σοβαρά. Ωστόσο, είναι καλό από καιρό σε καιρό να επαναφέρομε το παιδί στην πραγματικότητα, ώστε σιγά σιγά να μάθει να ξεχωρίζει την αλήθεια από το ψέμα. Ένας καλός τρόπος για να πετύχουν οι γονείς αυτό είναι :

 

α. Εκμεταλλευόμενοι σχετικά περιστατικά να μεθοδεύουν συζητήσεις με τα παιδιά από τις πολύ μικρές ηλικίες και κάνοντας μια απλή ανάλυση των γεγονότων, να μάθουν τα παιδιά να ξεχωρίζουν το πραγματικό από το φανταστικό και την αλήθεια από το ψέμα.

 

β. Παρακολουθώντας μαζί τηλεοπτικές εκπομπές, στις οποίες είναι σαφής η πρόθεση του σεναριογράφου και του σκηνοθέτη να παρουσιάσουν το φανταστικό ως πραγματικό για λόγους διαφήμισης και προπαγάνδας, να συζητούν, να αναζητούν και να αποκαλύπτουν μαζί ποιο από αυτό που βλέπουν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και ποιο είναι φανταστικό (Χρηστάκης, Κ. 1994, 2001, 2006).

 

2. Το ενσυνείδητο ψέμα. Καθώς το παιδί μεγαλώνει και αποκτά εμπειρίες και γνώσεις, αναπτύσσει διάφορους μηχανισμούς, προκειμένου να ικανοποιεί διάφορες ζωτικές ανάγκες του ή να προστατέψει τον εαυτόν του από πιθανή τιμωρία. Ο Γιωργάκης π.χ., μετά τη γέννηση της αδελφής του παραπονιέται συχνά ότι έχει πονοκέφαλο, ζαλάδες, πόνους στην κοιλιά και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Έτσι προσπαθεί να προσελκύσει την προσοχή της μαμάς, η οποία ασχολείται συνέχεια με το νεογέννητο και παραμελεί τον Γιώργο ή δεν του δίνει τόση προσοχή όση είχε μέχρι που γεννήθηκε η αδελφή του. Άλλοτε, αν είναι μαθητής στην πρώτη ή δεύτερη τάξη, αρνείται να πάει στο σχολείο προσποιούμενος τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω, για να μην παραχωρήσει στην αδελφή του την προσοχή και τα δικαιώματα που είχε μέχρι τότε.

Στις περιπτώσεις αυτές το παιδί έχει συγκεκριμένα ιδιοτελή κίνητρα, αλλά δεν θεωρεί ότι παραβιάζει ηθικούς κανόνες. Πιστεύει ότι νομιμοποιείται χρησιμοποιώντας το ψέμα, για να ικανοποιήσει προσωπικές του ανάγκες. Έτσι προσπαθεί να διεκδικήσει και να διατηρήσει κεκτημένα δικαιώματα, τα οποία θεωρεί ότι με την έλευση της αδελφής του μειώνονται και τείνει να χάσει.

Ένα λάθος που κάνουν οι γονείς τότε είναι ότι προσπαθούν να βοηθήσουν τον Γιώργο να λογικοποιήσει τα πράγματα, εξηγώντας του με τη δική τους λογική, ότι τάχα «αυτός είναι πια μεγάλος, ενώ η αδελφή του είναι μικρή και έχει περισσότερη ανάγκη από φροντίδα». Αλλά ο Γιώργος δεν έχει τη λογική του ενήλικα και δεν μπορεί να καταλάβει και να αποδεχτεί αυτά που του λένε. Αντί γι� αυτό καλά θα κάνουν να ελέγξουν τους εαυτούς τους και αν χρειαστεί να αναθεωρήσουν τη δική τους στάση και συμπεριφορά προς τον Γιώργο.

Ένας καλός και απλός τρόπος, για να ελέγχουν οι γονείς τους εαυτούς τους είναι να σκεφτούν ποια ήταν η στάση τους προς τον Γιώργο πριν από τη γέννηση και ποια μετά τη γέννησή της αδελφής του. Πολλοί γονείς, όταν γεννιέται δευτερότοκο παιδί, θεωρούν ως αυτονόητο, ότι αυτό χρειάζεται περισσότερη φροντίδα και χωρίς καλά καλά να το καταλαβαίνουν παραμελούν το πρωτότοκο παιδί τους. Η συμπεριφορά αυτή έχει, βέβαια, λογική βάση και θα ήταν σωστή αν και το παιδί είχε τη λογική του ενήλικα γονιού, ώστε να μπορεί να λογικοποιεί τα πράγματα και να τα αντιμετωπίζει με λογικό τρόπο. Αντί, λοιπόν να κάνουν στον Γιώργο παρατηρήσεις και «κήρυγμα», το καλύτερο που έχουν να κάμουν είναι να δείξουν στον Γιώργο περισσότερη προσοχή και ενδιαφέρον. Έτσι θα εξισορροπηθούν τα αισθήματα του κι αυτό πιθανότατα θα έχει δύο ευεργετικές συνέπειες:

 

α. Το παιδί θα αποδεχτεί την πραγματικότητα και θα ηρεμήσει.

 

β. Θα αναπτύξει θετική στάση απέναντι στην αδελφή του, την οποία βλέπει και αντιλαμβάνεται ως παρείσακτη και καταπατητή του ζωτικού του χώρου στο σπίτι.

 

3. Το ψέμα ως μηχανισμός αυτοπροστασίας. Ο άνθρωπος, από την πολύ μικρή ηλικία, αναζητά και εφευρίσκει τρόπους να προστατεύει την αυτοϊδέα του, την αυτοε-κτίμησή του, την αξιοπρέπειά του, τον εαυτό του. Αναπτύσσει δηλαδή τους λεγόμενους μηχανισμούς αυτοπροστασίας.

Όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο πιο αδέξιο είναι το ψέμα του. Καθώς μεγαλώνει σκηνοθετεί καλύτερα την ψεύτικη ιστορία και δεν διστάζει, όταν ξέρει ότι θα τιμωρηθεί, να φορτώσει την ενοχή του σε κάποιον άλλο. Ο Μιχάλης, για παράδειγμα, συχνά λέει στη μητέρα του, όταν επιστρέφει από το σχολείο, ότι η δασκάλα τους δεν τους έβαλε καμιά εργασία για το σπίτι. Ο Μιχάλης στην περίπτωση αυτή αποκρύπτει την αλήθεια. Η απόκρυψη της αλήθειας ισοδυναμεί με το ψέμα.

Μια προσεκτική ανάλυση των κινήτρων του Μιχάλη για τη συμπεριφορά του αυτή μπορεί να αποκαλύψει τους ακόλουθους παράγοντες :

 

α. Ο Μιχάλης είναι ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Ξέρει καλά ότι δεν τα καταφέρνει στην εκτέλεση των σχολικών του εργασιών. Συνεπώς, οποιαδήποτε προσπάθεια για την εκτέλεσή τους μάλλον θα τον εκθέσει όχι μόνο στον εαυτό του αλλά και στους γονείς του. Έτσι αποφασίζει να αποκρύψει την αλήθεια, για να προστατέψει τον εαυτό του από τη μείωση που θα υποστεί.

 

β. Οι γονείς του Μιχάλη είναι απαιτητικοί και σκληροί. Έχουν επενδύσει στο παιδί τους προσδοκίες πολύ υψηλότερες από εκείνες που ο Μιχάλης αντέχει. Κι όταν έρχεται από το σχολείο με πολλές διορθώσεις στο τετράδιο της ορθογραφίας ή των μαθηματικών, συχνά τον τιμωρούν. Ο Μιχάλης, λοιπόν, αποφασίζει να αποκρύπτει τη αλήθεια, λέγοντας ότι δεν έχει να κάνει τίποτα στο σπίτι, γιατί μόνο έτσι μπορεί να προστατεύει τον εαυτό του και να αποφεύγει τις τιμωρίες.

 

γ. Πολλές φορές τα παιδιά κάνουν ζημιές στο σπίτι ή διάφορες ζαβολιές στο σχολείο και στο σπίτι. Αν ξέρουν ότι οι γονείς τους δεν τους συγχωρούν όλα αυτά, τότε καταφεύγουν στο ψέμα για να αποφύγουν την τιμωρία.

 

Και, βέβαια ένα κρίσιμο ερώτημα που απασχολεί τους γονείς είναι:

 

- Τι μπορώ κα κάνω, όταν διαπιστώνω ότι το παιδί μου λέει ψέματα ;

 

Δεν υπάρχουν συνταγές. Κάθε παιδί είναι μια μοναδική ατομικότητα, με τις δικές του προσωπικές ανάγκες και τα δικά του κίνητρα. Μόνο γενικές αρχές μπορούν να διατυπωθούν. Μερικές από αυτές είναι οι ακόλουθες:

 

Οι γονείς δεν πρέπει να πανικοβάλλονται όταν διαπιστώνουν ότι το παιδί τους λέει ψέματα, ούτε πρέπει να γίνονται επιθετικοί και να το αντιμετωπίζουν με άγριες φωνές, προσβλητικές εκφράσεις και τιμωρίες.

 

Να ελέγχουν τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις που έχουν επενδύσει στα παιδιά τους. Αυτές πρέπει να είναι ισόρροπες με τις δυνατότητες των παιδιών.

 

Να δείχνουν κατανόηση στα παιδιά και στις δυσκολίες τους. Αντί να τα επικρίνουν και να τα στολίζουν με ένα σωρό απρεπή κοσμητικά επίθετα, να αναζητούν τρόπους να τα βοηθούν να υπερβαίνουν τις δυσκολίες τους.

 

Να δείχνουν εμπιστοσύνη στα παιδιά τους και να τα μάθουν έμπρακτα, ότι όταν λένε την αλήθεια δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα.

 

Να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να λένε πάντα τη αλήθεια.

Να γίνονται συζητήσεις με κατάλληλα σενάρια στο σχολείο και στο σπίτι, οι οποίες πρέπει να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η αλήθεια πάντα κερδίζει, ενώ το ψέμα αργά ή γρήγορα αποκαλύπτεται και έχει τις συνέπειές του.

 

Και, βέβαια, οι γονείς πρέπει να αποτελούν θετικό πρότυπο για τα παιδιά τους. Όταν, για παράδειγμα, η μαμά λέει στο παιδί της «αν τηλεφωνήσει η κυρία Μ�..πες της ότι έχω βγει για δουλειές και θα αργήσω να γυρίσω», πώς μπορεί να πει στο παιδί «δεν είναι ωραίο να λες ψέματα» ;

 

Το προσωπικό παράδειγμα και η ηθική που επικρατεί στο σπίτι είναι εκείνα που μετράνε και όχι το αθώο ψέμα των παιδιών.

 

Σε περίπτωση που οι γονείς εφαρμόζουν τις παραπάνω οδηγίες, αλλά το παιδί εξακολουθεί καθ� υποτροπή να λέει ψέματα, καλό θα είναι να επισκεφτούν και να συμβουλευτούν ένα ψυχολόγο ή άλλο ειδικό για τι συμπεριφορά των παιδιών.

 

Ένα σημείο που σχολιάζεται συχνά από τους γονείς είναι το εξής:

 

- Πώς αντιμετωπίζω το παιδί μου όταν ομολογεί την κολάσιμη πράξη του ;

 

Πολλές φορές τα παιδιά στα πλαίσια ανακριτικής διαδικασίας που χρησιμοποιούν οι γονείς ομολογούν την πράξη που προσπάθησαν να αποκρύψουν λέγοντας ψέματα. Η ομολογία αυτή εμπεριέχει στοιχεία τόλμης, ηθικής, μεταμέλειας και ειλικρίνειας. Αλλά όλα αυτά τα στοιχεία είναι θετικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Λογικά, λοιπόν, αλλά και στρατηγικά πρέπει να επαινούνται για την μεταμέλεια και την ειλικρίνειά τους, αλλά ταυτόχρονα να τιμωρούνται για την μη αποδεκτή πράξη τους, όταν φυσικά πρόκειται για πράξη που πρέπει να τιμωρηθεί (Μαντσανιώτης, 2000, 300, 301).

Πολλοί γονείς κάνουν το λάθος στις περιπτώσεις αυτές να εστιάζουν το ενδιαφέρον τους σ� αυτό καθ� αυτό το ψέμα και όχι στην επιλήψιμη πράξη και τιμωρούν τα παιδιά τους μόνο επειδή είπαν ψέματα. Με τη στρατηγική αυτή

 

α. Μένουν ατιμώρητες οι κολάσιμες πράξεις, τις οποίες τα παιδιά μπορεί να θεωρήσουν ως αποδεκτές και να τις επαναλαμβάνουν.

 

β. Τονίζεται η κακή συνήθεια του ψέματος, ενώ θα πρέπει να ενισχύεται η φιλαλήθεια και η αποφυγή του ψέματος.

 

 

 

 

Μικρέ μου Πινόκιο!

 

Δεν έφαγε αυτός το κέικ, ο δράκος έσπασε το τζάμι, το γάλα χύθηκε μόνο του. Γιατί λέει συνεχώς ψέματα; Πριν βιαστείτε να μαλώσετε το παιδί σας, προσπαθήστε να ερμηνεύσετε τα ψέματά του. Κρύβουν πολλά!

 

Της Τούσας Ζάππα

 

Τουλάχιστον ο Τζεπέτο ήταν σίγουρος. Όταν ο Πινόκιο έλεγε ψέματα, έβλεπε τη μύτη του να μεγαλώνει. Εμείς, όμως, όχι. Κάθε φορά που μας κοιτάζει με τα αθώα ορθάνοιχτα μάτια του και μας λέει «δεν το έσπασα εγώ το τζάμι, μαμά, η Ειρήνη το έκανε», αναρωτιόμαστε πώς να το αντιμετωπίσουμε. Γιατί μας λέει ψέματα; Για να μας εξαπατήσει, για να μην τον μαλώσουμε, για να συκοφαντήσει την Ειρήνη ή για όλα αυτά μαζί;

 

Τα παιδιά λένε ψέματα για δεκάδες λόγους. Όταν, π.χ., φοβούνται την τιμωρία ή απλώς πιστεύουν ότι με αυτό τον τρόπο τα πράγματα θα γίνουν πιο εύκολα. Όταν θέλουν να δοκιμάσουν τα όριά τους και προσπαθούν να δουν αν μπορούν να μας κοροϊδέψουν. Όταν δεν έχουν ακόμα ξεκάθαρα στο μυαλό τους τα σύνορα του φανταστικού και του πραγματικού κόσμου κι έτσι «στολίζουν» την αλήθεια με περισσότερα στοιχεία. Ή όταν, επειδή έχουν ισχυρή φαντασία, λένε κάτι που εμείς θεωρούμε ψέμα, αλλά είναι απλώς μια διαφορετική άποψη της αλήθειας.

 

Το πιο μικρό μου ψέμα

 

Τα παιδιά αρχίζουν να λένε ψέματα από πολύ μικρή ηλικία, απʼ όταν δηλαδή αρχίζουν να μιλάνε και να εκφράζουν τα διάφορα νοήματα.

 

Ωστόσο, στις πολύ μικρές ηλικίες, ένα παιδί δεν έχει συναίσθηση ότι ψεύδεται. Συνήθως λέει μια ανακατασκευασμένη μορφή της αλήθειας ή χρησιμοποιεί μια ανακρίβεια που το βολεύει.

 

Ένα από τα πιο γνωστά τέτοια παραδείγματα είναι η απάντηση στην ερώτηση «ποιος έκανε τη ζημιά;». Το κλασικό ψέμα που ενοχοποιεί τη γάτα ή κάτι παρόμοιο –και εξίσου απίθανο– είναι το πιο συνηθισμένο στην τρυφερή ηλικία. Δεν έχει όμως το δόλο που έχει το ψέμα ενός μεγαλύτερου παιδιού. Είναι απλώς ένα μέσο που χρησιμοποιεί εκείνη τη στιγμή για να βγει από τη δύσκολη θέση.

 

Ο μικρός Στέφανος λέει συχνά στη μαμά του πως μέσα στην ντουλάπα μένει ένας δράκος. Η μητέρα του το ερμηνεύει σαν φόβο, ωστόσο στην πραγματικότητα αυτό το ψέμα είναι ένας τρόπος να εξερευνήσει το παιδί κάποια πράγματα. Ένας λεκτικός κυρίως τρόπος για να δει ποια είναι η δύναμή του. Πώς μπορεί να πείσει, πώς να αντιδράσει στον κόσμο και πώς να διευθετήσει τις σχέσεις του με τους άλλους. Έτσι, καταφεύγει στο ψέμα όχι με τη συνειδητή επιθυμία να εξαπατήσει, αλλά περισσότερο για να κάνει μια κίνηση αυτονομίας. Αυτό συμβαίνει βέβαια στις πολύ μικρές ηλικίες, γιατί στις πιο μεγάλες τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα. «Έχω κάνει ζημιά και η ζημιά τιμωρείται», είναι η σκέψη του παιδιού. Έτσι, από τεσσάρων ετών και πάνω, το ψέμα αρχίζει να είναι πιο συνειδητό, είναι ο τρόπος για να γλιτώσει από τις αρνητικές συνέπειες.

 

Υπάρχει και άλλη μια μορφή που τη βλέπουμε στα παιδιά τριών μέχρι έξι ετών, εκεί όπου τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας είναι ακόμα πολύ ρευστά. Το παιδί έχει διαβάσει μια ιστορία ή έχει δει ένα έργο που του άρεσε πάρα πολύ και το μεταφέρει στους γύρω του σαν να ήταν μια προσωπική του πραγματική εμπειρία. Έτσι, είτε βάζει τον εαυτό του μέσα στην ιστορία είτε λέει ότι «ναι, εγώ πήγα εκεί, είδα αυτό», ενώ δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο.

 

Μην το πείτε ψεύτη

 

Τι πρέπει όμως να κάνει ο γονιός σε αυτές τις περιπτώσεις; Κατʼ αρχήν, σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αποκαλέσετε το παιδί «ψεύτη». Δεν χρειάζεται καν να το μαλώσετε. Μπορείτε απλώς να το επαναφέρετε στην τάξη και να του πείτε ποια είναι η αλήθεια. Ή ακόμα, ήρεμα κι απλά, βοηθήστε το να ξεκαθαρίσει ποιο είναι το πραγματικό και ποιο το φανταστικό. Δώστε του να καταλάβει με παραδείγματα αυτές τις διαφορές. Η τιμωρία είναι το πλέον ακατάλληλο μέσο. Προτιμήστε να του εξηγήσετε πού έκανε λάθος και κυρίως να του δώσετε το σωστό παράδειγμα.

 

Αν δεν θέλουμε ένα παιδί να λέει ψέματα, θα πρέπει οι άνθρωποι που αποτελούν γιʼ αυτό πρότυπο, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, να μην το τιμωρούμε όταν λέει την αλήθεια. Όταν, για παράδειγμα, ρωτάμε ποιος έκανε μια αταξία και το παιδί ομολογήσει το φταίξιμό του, αν το μαλώσουμε, θα είναι σαν να του δείχνουμε ότι την επόμενη φορά το να πει την αλήθεια δεν πρόκειται να το βοηθήσει. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να του δείξουμε τις φυσικές συνέπειες των πράξεών του. Το παιδί συνήθως εκλαμβάνει ως τιμωρία τις φωνές, το θυμό και τον κακό τρόπο της μητέρας ή του πατέρα του. Όταν με ψυχραιμία και ηρεμία ο γονιός του δηλώσει, π.χ., «χάλασες το DVD, λυπάμαι πάρα πολύ, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα δεις ταινία το απόγευμα», αυτό δεν είναι τιμωρία, είναι φυσική συνέπεια των πράξεών του κι έτσι είναι πολύ πιο εύκολο για το παιδί να δεχτεί ότι το έκανε. Ακόμα, κάνουμε μια συζήτηση μαζί του ώστε να καταλάβει ότι τα ψέματα δεν βοηθάνε και ότι μερικές φορές μπορεί ένα ψέμα βραχυπρόθεσμα να βοηθήσει ή να ακούγεται καλό, αλλά μακροπρόθεσμα θα αποκαλυφθεί η αλήθεια κι αυτό θα είναι τελικά εις βάρος του.

 

Όταν το παρακάνει

 

Κάποιες φορές τα ψέματα δεν είναι απλή ιστορία. Κυρίως όταν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε το βαρόνο Μινχάουζεν μέσα στο ίδιο μας το σπίτι. Όταν τα παιδιά αρχίσουν να λένε το ένα ψέμα πίσω απʼ το άλλο και οι συζητήσεις τους περιλαμβάνουν περισσότερα ψέματα παρά γεγονότα, τότε έχουμε ένα σημαντικό πρόβλημα. Αν το παιδί φτάσει στο σημείο να υπερβάλλει συνέχεια, ειδικά μετά την ηλικία των πέντε ή έξι ετών, πρέπει να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει στην ψυχή του και για ποιο λόγο καταφεύγει στα ψέματα. Είναι πολύ πιθανόν αυτό να γίνεται είτε γιατί νιώθει ανασφάλεια είτε γιατί υπάρχουν κάποια προβλήματα τα οποία δεν μπορεί να διαχειριστεί με άλλο τρόπο. Τότε χρειάζεται σοβαρή αντιμετώπιση και η βοήθεια ειδικού. Μέχρι την ηλικία των πέντε ή έξι ετών, όμως, δεν θα πρέπει να ανησυχούμε, μια που τα ψέματά του χαρακτηρίζονται ως… αθώα. Είναι τα μικρά ψεματάκια που βοηθάνε σιγά σιγά ένα παιδί να καταλάβει τι είναι αλήθεια.

 

Γονεϊκά ψέματα

 

«Άντε καλέ που πονάει η ένεση!», «Η μαμά δεν θα αργήσει!», «Το σιρόπι είναι πολύ νόστιμο». Πολύ συχνά εμείς οι γονείς επαναλαμβάνουμε μικρά ψεματάκια προκειμένου να καθησυχάσουμε τα παιδιά μας. Με αυτό τον τρόπο –άθελά μας– εμπλεκόμαστε κι εμείς σε μια διαδικασία εξαπάτησης. Θα είναι πιο ειλικρινές από μέρους μας αν κάθε φορά που πηγαίνουμε στη δουλειά τού λέμε πότε ακριβώς θα επιστρέψουμε. Θα πληγωθεί ίσως περισσότερο στην αρχή, όμως μετά θα καταλάβει πως η μαμά του πάντα επιστρέφει.

 

Τι μπορούμε να κάνουμε

 

- Το πρώτο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να είμαστε ειλικρινείς. Δεν είναι δυνατόν να πείσουμε το παιδί να μη λέει ψέματα όταν εμείς οι ίδιοι καταφεύγουμε στο ψέμα για οποιοδήποτε λόγο.

 

- Όταν επιλέγουμε να μην πούμε την αλήθεια ή να τη «χρυσώσουμε», θα πρέπει ο τρόπος μας να μην είναι κραυγαλέος, για να μην πέσει στην αντίληψη του παιδιού. Δεδομένου ότι δεν γίνεται να λέγονται όλες οι αλήθειες σε όλες τις ηλικίες, μπορούμε να τις πούμε σερβιρισμένες με ελαφρώς διαφορετικό τρόπο.

 

- Μην πανικοβάλλεστε όταν το παιδί λέει ψέματα. Δεν πρέπει να το αντιμετωπίζετε με άγριες φωνές, προσβλητικές εκφράσεις ή τιμωρίες.

 

- Δείξτε του εμπιστοσύνη και μάθετέ του με τη συμπεριφορά σας πως όταν λέει την αλήθεια δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Πρέπει να ξέρει ότι μπορεί να σας μιλήσει για οτιδήποτε χωρίς να φοβάται ότι θα θυμώσετε και θα το τιμωρήσετε.

 

- Το παιδί δεν πρέπει να καταλάβει ότι μπορεί να ξεφύγει μʼ ένα ψέμα, γιατί είναι βέβαιο ότι θα καταφεύγει όλο και πιο συχνά σε αυτή την τακτική.

 

- Μην το αποκαλέσετε ποτέ ψεύτη. Χωρίς να το καταλαβαίνει, θα οικειοποιηθεί τον τίτλο, με αποτέλεσμα να καταφεύγει στο ψέμα σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση στο μέλλον.

 

- Επαινείτε πάντα την ειλικρίνειά του, και όταν λέει την αλήθεια να το επιβραβεύετε μʼ ένα μεγάλο μπράβο.

 

- Ενισχύετε την πρωτοβουλία του και κάνετέ το να νιώθει ισότιμο μέλος της οικογένειας.

 

- Δείξτε του εμπιστοσύνη, ώστε να μη χρειάζεται να δικαιολογείται.

 

Το θεραπευτικό ψέμα

 

Κάθε φορά που ο μικρός Γιώργος στεναχωριέται, λέει πως πονάει η κοιλιά του. Εκείνες τις στιγμές που ζητάει απεγνωσμένα την προσοχή σας, μπείτε άφοβα στο ψέμα του. Χαϊδέψτε την κοιλιά του, φιλήστε την και πείτε του πως θα γίνει καλά! Αυτό θα λειτουργήσει σαν θεραπεία για το παραπονεμένο σας παιδί.

 

Ψέμα ή μισή αλήθεια;

 

Η Έλενα είναι καθηγήτρια Γαλλικών. Κάποια μέρα γύρισε έξαλλη από το φροντιστήριο. Μια επτάχρονη μαθήτριά της της είπε «κυρία, είστε πολύ άσχημη σήμερα».

 

Το συγκεκριμένο κορίτσι εκδήλωσε έναν ειλικρινή και ευθύ χαρακτήρα, όμως αυτό που κατάφερε ήταν να πληγώσει τη δασκάλα του. Εκτός λοιπόν από την ειλικρίνεια, θα πρέπει παράλληλα να διδάσκουμε στο παιδί το τακτ και την ευγένεια.

 

 

 

 

 

Διαβάστε ακόμα

 

Τα ψέματα των παιδιών, γιατί τα λένε, πώς να τα ερμηνεύσετε, των Νέσια Λανιάντο-Τζιανφιλίππο Πιέτρα, Εκδόσεις Καστανιώτη

 

Όμως εγώ δεν είπα ψέματα! Γιατί τα παιδιά λένε ψέματα, του Χάικε Μπάουμ, Εκδόσεις Θυμάρι

 

 

Παιδικά Ψέματα

 

Για να ξεκινήσουμε αυτό το θέμα, που τόσο απασχολεί τους γονείς, θα πρέπει να πούμε τι είναι το ψέμα. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί ένας ορισμός για το τι είναι ψέμα. Ορίζουμε λοιπόν το ψέμα σαν ένα ψυχοκοινωνιολογικό φαινόμενο, μία απόπειρα υποβολής, προφορικής ή όχι, με την οποία ένα άτομο προσπαθεί, λίγο πολύ από πρόθεση να παρουσιάσει σε κάποιον άλλο μία εικόνα διαφορετική από αυτήν που ο επινοητής της πιστεύει ότι είναι αληθινή.

 

Γιατί το παιδί λέει ψέματα

 

Δεν γνωρίζουμε εάν υπάρχει κάποιο γονίδιο που προδιαθέτει έναν άνθρωπο να λέει ψέματα, είναι βέβαιο όμως ότι το παιδί μαθαίνει να λέει ψέματα με την κοινωνική επαφή. Πολύ γρήγορα στην ζωή του, το παιδί μαθαίνει ότι για διάφορους λόγους τα λόγια, οι σκέψεις και οι πράξεις δεν συμπίπτουν πάντοτε, και ότι το ψέμα είναι καταδικαστέο από τη ζωή και την κοινωνία μας.

 

Παρ' όλ' αυτά, πολύ γρήγορα θα γνωρίσει και θα θαυμάσει τις εμπορικές, αστυνομικές, δημοσιογραφικές, πολιτικές ή άλλες δολιότητες, τα έξυπνα τεχνάσματα της διαφήμισης καθώς και τις πολλαπλές μορφές του κοινωνικού ψέματος. Έτσι λοιπόν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το ψέμα, σε ένα μεγάλο βαθμό, εμφανίζεται σαν καρπός κάποιας κοινωνικής πίεσης.

 

Οι πρώτες αλλοιώσεις της αλήθειας φαίνονται δεμένες με το παιχνίδι των αναγκών. Κάθε φορά που μία από τις κύριες ανάγκες του παιδιού για ασφάλεια, στοργή ή δραστηριότητα παρεμποδίζεται το παιδί αντιδρά αυθόρμητα για να αποκαταστήσει την κατάσταση. Έτσι ως την ηλικία των έξι ετών περίπου - ίσως και αργότερα- το παιδί διορθώνει το περιβάλλον του ανάλογα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά του χωρίς να νοιάζεται εάν οι λέξεις και οι χειρονομίες που χρησιμοποιεί για να αποκαταστήσει την χαμένη ασφάλεια ή να απομακρύνει τις δυσκολίες είναι σύμφωνες με την αλήθεια.

 

Τα Ψέματα που δεν Είναι Ψέματα

 

Ένα μικρό παιδί, κάτω των 5 ετών, δεν έχει ακριβή έννοια της "αλήθειας". Είναι πολύ πιθανό ένα παιδί αυτής της ηλικίας να πει κάτι φανταστικό και ψεύτικο χωρίς να έχει την παραμικρή πρόθεση να παραπλανήσει κάποιον. Το μικρό παιδί δέχεται αξιωματικά όλες τις ιδέες που του έρχονται στο μυαλό του. Κάθε τι που βλέπει, επιθυμεί ή φαντάζεται, χωρίς διάκριση, του φαίνεται πραγματικότητα.

 

Για να γίνω περισσότερο κατανοητή θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Ένα κοριτσάκι τριών χρονών είχε ζητήσει από πατέρα της να την παει στην κοντινή λιμνούλα να δει τις πάπιες. Πατέρας και κόρη ξεκινούν και διασχίζουν τις όχθες της λίμνης αλλά εκείνη την ημέρα δεν είδαν καμιά πάπια. Άρχισε λοιπόν ο πατέρας να ψάχνει στις όχθες για τις πάπιες. Κάποια στιγμή η μικρή του λεει: "Μην ψάχνεις μπαμπά, εγώ τις βλέπω τις πάπιες." Τις οποίες βέβαια δεν έβλεπε γιατί ήταν κρυμμένες. Μπορούμε να μιλήσουμε σε αυτήν την περίπτωση για ψέμα; Όχι, άσχετα εάν η μικρή βεβαίωνε ότι είχε δει κάτι που δεν έβλεπε στην πραγματικότητα.

 

Για το παιδί η διάκριση μεταξύ του φανταστικού και του πραγματικού κόσμου δεν είναι ξεκάθαρη. Το κοριτσάκι είχε ζητήσει να δει τις πάπιες, είχαν κάνει ότι έπρεπε γι' αυτό, είχαν περπατήσει, είχαν ψάξει και στην φαντασία της μικρής οι πάπιες ήταν διασκορπισμένες παντού και ήταν σαν να τις είχε δει.

 

Είναι πιθανό ότι ένα παιδί μέχρι 6-8 ετών θα σας διηγηθεί πράγματα που είδε και έκανε, μην βιαστείτε να το χαρακτηρίσετε ψεύτη. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί σας προσκαλεί, με τον δικό του τρόπο, στον δικό του φανταστικό κόσμο και σας ζητάει να ζήσετε μαζί του σε ένα περιβάλλον που γι αυτό είναι ασφαλές και βολικό.

 

Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί ν' ακούσετε το παιδάκι σας, μόνο του στο δωμάτιό του, να μιλάει με κάποιον άλλο, και όταν το ρωτήσετε με ποιόν μιλάει να σας πει ότι μιλάει με τον "φίλο του το Γιαννάκη". Υπάρχει κάποια ηλικία που τα παιδιά δημιουργούν πλασματικούς συντρόφους στα παιχνίδια τους. Πολλές φορές ο πλασματικός σύντροφος είναι και αυτός που επωμίζεται όλες τις κακές πλευρές του χαρακτήρα του παιδιού. Δηλαδή, εάν γίνει κάποια ζημιά στο σπίτι, "είναι ο Γιαννάκης που την έκανε γιατί ο Γιαννάκης είναι πολύ ζημιάρης μαμά. Εγώ όμως δεν κάνω καθόλου ζημιές".

 

Κάποτε ένα παιδάκι είχε εφεύρει "το κακό πλέμα" (πνεύμα) που ήταν η κακή πλευρά του εαυτού του. Όταν έκανε κάποια ζαβολιά και η μαμά το μάλωνε το παιδάκι έλεγε "μαμά δεν το έκανα εγώ το κακό πλέμα το έκανε". Κάποια στιγμή για τη ζημιά που έγινε η μαμά έδειρε το κοριτσάκι. Αυτό κλαίγοντας διαμαρτυρόταν ότι δεν έφταιγε αυτό αλλά το "κακό πλέμα" Η μαμά τότε του λέει "κι εγώ δεν δέρνω εσένα, το κακό πλέμα δέρνω" "μα μαμά εγώ πονάω" διαμαρτυρήθηκε το κοριτσάκι. Και απαντά η μαμά "α! δεν ξέρω βρείτε τα μεταξύ σας τότε".

 

Το κοριτσάκι δεν έλεγε ψέματα. Μέσα στην ζωηρή φαντασία του το κακό πλέμα ήταν ένα πλάσμα που το βοηθούσε και ήταν και σύντροφος αφού πολλές φορές μάλωνε το κακό πλέμα για ότι κακό έκανε.

 

Ο ρόλος σας δεν είναι λοιπόν να το διαψεύσετε άγρια αλλά να του μάθετε σιγά - σιγά τι είναι αληθόφανο και τι δεν είναι, τι είναι δυνατό και τι αδύνατο. Εάν για παράδειγμα σας πει το παιδί σας ότι είδε ένα σκύλο μεγάλο σαν λιοντάρι, αυτό συμβαίνει γιατί ο σκύλος του προκάλεσε φόβο και η φαντασία του το μεγαλοποίησε. Το μόνο που μπορείτε να του πείτε είναι ότι όλοι οι σκύλοι είναι μικρότεροι από λιοντάρια. Δεν είναι ανάγκη αυτή τη στιγμή να του κάνετε διάλεξη για το ψέμα και την αλήθεια διότι α) δεν θα καταλάβει τι εννοείτε και β) ακόμα και αν ήθελε να πει ψέματα, με τον τρόπο σας του δείχνετε ότι δεν έγινε πιστευτό.

 

Τα πραγματικά ψέματα

 

Ας ασχοληθούμε τώρα με τα παιδιά που λένε ψέματα "για τα καλά". Αυτά είναι παιδιά που ενώ βρίσκονται σε ηλικία που μπορούν να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό, το αληθινό από το ψεύτικο συνεχίζουν να λένε πράγματα που δεν ευσταθούν. Προσπαθώντας να το καταπολεμήσετε, θα πρέπει να κάνετε το παιδί σας να καταλάβει, πριν ακόμα σας πει ψέματα, ότι η εμπιστοσύνη στηρίζεται πάνω στην ειλικρίνεια.

 

- Ο φόβος της τιμωρίας

 

Όταν ένα παιδί λέει ψέματα, ίσως μπείτε στον πειρασμό να το τιμωρήσετε. Αυτό όμως μας δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο. Ας υποθέσουμε ότι το παιδί κάνει μία ζημιά, σπάει ένα βάζο. Για να μην τιμωρηθεί κρύβει τα κομμάτια. Ψάχνοντας να βρείτε το βάζο το ρωτάτε σχετικά, και αυτό σας λέει ότι δεν ξέρει τίποτα. Κάποια στιγμή ανακαλύπτετε τα σπασμένα κομμάτια του βάζου και ρωτάτε τι έγινε. Τότε το παιδί από φόβο μπορεί να σας πει ότι κάποιο αδελφάκι το έσπασε, η γάτα, ή ο σκύλος. Κάποια στιγμή ανακαλύπτετε την πραγματικότητα. Εάν τιμωρήσετε το παιδί, μόνο και μόνο γιατί είπε ψέματα, τότε είναι εύκολο να προβλέψουμε τι θα γίνει στο μέλλον. Την επόμενη φορά που το παιδί θα κάνει κάποια ζαβολιά θα πει περισσότερα ψέματα για να καθυστερήσει όσο το δυνατό περισσότερο τη στιγμή που θα αναγκαστεί να ομολογήσει τι έκανε, αλλά και το ψέμα που είπε για να το κρύψει.

 

Εάν από την άλλη μεριά του πείτε άγρια "λες ψέματα" τότε κόβετε τα κανάλια επικοινωνίας γιατί α) βρίσκεται κατηγορούμενο για οτιδήποτε έκανε και β) κατηγορείται γιατί προσπάθησε να σας ξεγελάσει λέγοντας ψέμάτα. Ετσι ακόμα και εάν θέλει δεν μπορεί να σας ομολογήσει τι έχει γίνει.

 

Τι να κάνετε; Αφήστε να υποχωρήσει η ένταση της στιγμής και αφήστε το παιδί να καταλάβει ότι επιθυμείτε ακόμα να του δείξετε εμπιστοσύνη. Μόνο όταν ομολογήσει θα προσπαθήσετε να το κάνετε να σκεφθεί σχετικά με το ψέμα και θα του εξηγήσετε πως με τα ψέματα κινδύνευσε να χάσει αυτή την εμπιστοσύνη που με τόση προθυμία του δείχνετε.

 

- Oι μεγάλοι δεν καταλαβαίνουν

 

Μπορεί κάποια στιγμή το παιδί σας να σας κρύψει κάτι που δεν θεωρείτε κακό ούτε σας πέρασε από το μυαλό να το τιμωρήσετε γι αυτό. Αυτό συμβαίνει γιατί κάποτε το παιδί μπορεί να τιμωρήθηκε για κάτι που το ίδιο δεν πίστευε για κακό ή ακόμα και να επιβραβεύθηκε για συναισθήματα που δεν ένοιωσε. Η αβεβαιότητα είναι λοιπόν ένα άλλο κίνητρο για το παιδί να πει ψέματα. Πρέπει πάντα εσείς να ψάχνετε να βρείτε ποιο είναι το κίνητρο πίσω από κάθε ψέμα γιατί αλλιώς όλη η διαπαιδαγώγηση και η αγωγή που προσπαθείτε να δώσετε στο παιδί σας πάει χαμένη.

 

- Kομπασμοί

 

Μπορεί κάποτε το παιδί να καυχηθεί για πράγματα που δεν έκανε. Καλό είναι αυτές οι καταστάσεις να μην ενθαρρύνονται, κι έτσι εσείς θε πρέπει να περάσετε το μήνυμα ότι "αυτά δεν περνούν σ' εσάς". Κι εδώ πρέπει να καταλάβετε ποιος είναι ο λόγος που το οδήγησε στο να πει ψέματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πολύ πιθανό να γίνεται γιατί το παιδί βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που αισθάνεται κατώτερο και μ' αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να ανέβει στα μάτια των άλλων. Τότε αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να μην το συγχαρείτε για τα φανταστικά του κατορθώματα, αλλά βέβαια ούτε και να προσποιηθείτε ότι τα πιστεύετε. Αυτό που θα πρέπει να γίνει στη συνέχεια είναι να του δώσετε την δυνατότητα να κάνει κάτι που θα το κάνει να είναι υπερήφανο όταν το αναφέρει. Μ' αυτόν τον τρόπο α) το παιδί θα νοιώθει υπερήφανο για τον εαυτό του για κάτι και β) δεν θα έχει την ανάγκη να πει κάποιο ψέμα για να προβληθεί.

 

Τι οφείλουν οι μεγάλοι στο παιδί

 

Ειλικρίνεια. Δεν φτάνει μόνο να ανησυχούμε για τα παιδιά όταν λένε ψέματα, και να προσπαθούμε να τα πείσουμε ότι αυτό που κάνουν δεν είναι καλό. Πρέπει το παιδί να μάθει να ζει μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Αυτό είναι το καλύτερο παράδειγμα. Δεν είναι δυνατό να προσπαθούμε να πείσουμε το παιδί ότι είναι κακό να λεει ψέματα αλλά από την άλλη μεριά΄" όταν πάρει η γιαγιά τηλέφωνο πες της ότι λείπω…" δεν διορθώνεται έτσι η κατάσταση όταν εμείς οι ίδιοι καταφεύγουμε στο ψέμα για να αποφύγουμε κάτι

 

Κατανόηση και εμπιστοσύνη προς το παιδί. Μπορεί το παιδί να σας πει κάποτε ψέματα γιατί… πολύ απλά δεν το πιστέψατε όταν σας είπε την αλήθεια. Μην ξεχνάτε ότι η λογική και οι επιθυμίες των παιδιών είναι διαφορετικές από τις δικές μας. Μπορεί λοιπόν κάποτε να σας είπε κάτι και εσείς να μην το πιστέψατε. Εάν τότε το κατηγορήσετε ότι σας λέει ψέματα τότε αρχίζετε να χάνετε έδαφος. Είναι προτιμότερο να σας πει ένα ψέμα και να μην αντιδράσετε από το να σας πει αλήθεια και να το κατηγορήσετε για ψεύτη.

 

Διακριτικότητα. Ιδιαίτερα για μεγαλύτερα παιδιά. Όταν το παιδί μεγαλώνει αισθάνεται ιδιαίτερα αντιφατικά συναισθήματα. Σας αγαπάει, για παράδειγμα, αλλά ταυτόχρονα θέλει και να απαλλαγεί από την κηδεμονία σας και να είναι ανεξάρτητο. Μπορεί κάποτε να σας πει τα σχέδια του που ίσως σας φανούν απραγματοποίητα. Μην αντιδράσετε, έχει ανάγκη να έχει αυτά τα σχέδια. Μην το διαψεύσετε γιατί μέσα από αυτά προσπαθεί να βρει το δρόμο του. Μην επιχειρήσετε να παραβιάσετε τα άδυτα του και να το υποχρεώσετε να μιλήσει για τα συναισθήματά του μπροστά σε άλλους. Πρέπει να νοιώσει το παιδί σας ότι είστε έτοιμοι να το ακούσετε κι όχι ότι προσπαθείτε να το αναγκάσετε να μιλήσει.

 

Σε περιπτώσεις παιδιών που είναι στην εφηβεία μην ρωτήσετε ποτέ την κόρη σας "Τι έκανε Μαρία μου η Σούλα με τον Τάκη; τα χαλάσανε;" Αυτό είναι ένα θέμα που δεν σας αφορά. Είναι ανεπίτρεπτο να προσπαθήσετε να αποσπάσετε πληροφορίες για την Σούλα ή την κάθε Σούλα και Τάκη. Εάν το καταφέρετε θα κάνετε το παιδί σας να αισθάνεται ότι προδίδει τους φίλους του. Εάν δεν το καταφέρετε θα το οδηγήσετε να πει ψέματα. Εάν σας πει "και τι σε νοιάζει εσένα; Δεν σου λέω" ριψοκινδυνεύει να δυσαρεστήσει εσάς. Είναι ένα παιχνίδι που ότι και να γίνει το παιδί σας θα είναι το χαμένο. Μην το φέρετε λοιπόν ποτέ σε αυτήν τη θέση.

 

Και το κυριότερο ΜΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕΤΕ ΝΑ ΞΕΓΕΛΑΣΕΤΕ ΠΟΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ. Θα το καταλάβει και είναι ότι χειρότερο

 

Πιστέψτε με

 

Και αφού ξεκαθαρίσαμε για το θέμα των ψεμάτων, τι ακριβώς είναι, πως τα ξεχωρίζουμε και από πού προέρχονται προχωράμε σε κάτι πιο ουσιαστικό. Το πρώτο κομμάτι ήταν η θεωρία, τώρα πάμε σε κάτι πιο πρακτικό.

 

Τρόποι που σας βοηθούν να σεβαστείτε την Πραγματικότητα των παιδιών σας.

 

Αναγνωρίστε, αποδεχθείτε ότι όλοι βιώνουμε τα ίδια πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Το ίδιο ερέθισμα μπορεί να το αντιληφθούμε διαφορετικά. Σεβαστείτε το δικαίωμα που έχει το παιδί σας να βλέπει και να βιώνει διάφορα ερεθίσματα με διαφορετικό τρόπο απ' ότι εσείς.

 

Θυμηθείτε. Μπορείτε να αποδεχθείτε απλά τα συναισθήματα και τις απόψεις του παιδιού σας χωρίς να συμφωνείτε με αυτά αλλά και χωρίς να ζητάτε από τα παιδιά σας να τεκμηριώσουν αυτά που αισθάνονται ή πιστεύουν. Δηλαδή: "Πιστεύεις τελικά ότι η κυρία Μαρία είναι μοχθηρή;" ή "Θεωρείς ότι οι γονείς δεν είναι δίκαιοι?" ή "Σου αρέσει πράγματι αυτή η εκπομπή στην τηλεόραση;"

 

Επιβεβαιώστε τα συναισθήματα και τις παρατηρήσεις των παιδιών σας "και βέβαια είσαι θυμωμένος με αυτό" ή "ναι δεν είναι ευχάριστο όταν οι άλλοι σου κολλάνε παρατσούκλια " ή "βλέπω ότι αυτό σε απασχολεί πραγματικά" Μπορείτε να υποστηρίξετε την πραγματικότητα της εμπειρίας που βιώνει το παιδί ακόμα και εάν εσείς θ' αντιδρούσατε διαφορετικά σε αυτή την περίπτωση.

 

Προσοχή μην χρησιμοποιείτε προτάσεις όπως : "Δεν αισθάνεσαι έτσι στην πραγματικότητα" "τα μεγάλα παιδιά δεν φοβούνται τους κεραυνούς" "αυτό είναι γελοίο, ο δάσκαλός σου δεν σε μισεί" ή "είσαι απλώς πολύ ευαίσθητη" ( ένα πράγμα που δεν μπορούμε με τίποτα να αμφισβητήσουμε είναι τα συναισθήματα. Εάν το παιδί σας φαει λαίμαργα τη σούπα του και πει "αουτς κάηκα " γιατί ήταν ζεστή θα του πείτε "όχι κάνεις λάθος δεν κάηκες"? δεν γίνεται αυτό. Όταν λέμε αισθάνομαι κάπως δεν μπορεί κανείς να μας πει "όχι δεν αισθάνεσαι έτσι" γιατί πολύ απλά δεν είναι στη θέση μας και δεν είναι αυτός που αισθάνεται).

 

Σε περιπτώσεις που δεν "του γίνεται το χατίρι" επιβεβαιώστε το συναίσθημα ή αυτό που επιζητούσε "ξέρω θα ήθελες να φας γλυκό για πρωινό" ή "ξέρω θα ήθελες ν κοιμηθείς στο κρεβάτι της μαμάς σήμερα". Αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνείτε με τη απαίτηση απλά δίνει μια νότα κατανόησης.

 

Αποδεχθείτε αυτά στα οποία πιστεύει το παιδί σας ακόμα και εάν εσείς δεν πιστεύετε σε αυτά (για παράδειγμα οι φύλακες άγγελοι, φανταστικοί φίλοι - το παράδειγμα του κακού πλέματος στο προηγούμενο κείμενο - ή τέρατα που κατοικούν κάτω από το κρεβάτι) Στο παράδειγμα του κακού πλέματος η μητέρα αποδέχθηκε την ύπαρξη αυτού του "όντος" και ήταν διατεθειμένη να το τιμωρήσει όταν δεν φερόταν σωστά.

 

Αποδεχθείτε την εκδοχή του παιδιού σας για ένα γεγονός ακόμα και εάν αυτή είναι διαφορετική από την δική σας εκδοχή. Ακούστε προσεκτικά τις απόψεις του παιδιού χωρίς να κάνετε κριτική επί του θέματος. Μην γελάτε ποτέ με αυτές τις ιδέες του παιδιού εκτός εάν το παιδί προσπαθεί να κάνει χιούμορ.

 

Πάρτε το παιδί σας στα σοβαρά, ειδικά εάν φαίνεται αναστατωμένο από κάτι. Ακόμα και εάν γνωρίζετε ότι αυτό το κάτι δεν θα είναι κάτι σοβαρό σε μερικά χρόνια ( ή ακόμα και λεπτά), για την ώρα η τραυματική εμπειρία είναι πολύ φρέσκια και πολύ πραγματική για το παιδί. Σεβαστείτε το δικαίωμα που έχει το παιδί να έχει κάποια συναισθήματα, ακόμα και αν πιστεύετε ότι αντιδρά υπερβολικά, για την δική του πραγματικότητα δεν είναι έτσι τα πράγματα.

 

Ακόμα και αν όλα τα πράγματα είναι σε πολύ καλά επίπεδα, ή εάν θα πρέπει να αισθάνεται ευγνωμοσύνη το παιδί σας έχει δικαίωμα να είναι απογοητευμένο με κάποια πράγματα, έχει το δικαίωμα να είναι πληγωμένο από κάτι. Και εάν είναι τυχερό, απλά, αυτή η στιγμή δεν θα είναι η καλύτερη της ζωής του.

 

Εξηγήστε αυτό που θέλετε στο παιδί σας χρησιμοποιώντας εμπειρίες προσιτές σε αυτό και παραδείγματα από την καθημερινή του ζωή "Θυμάσαι πως αισθάνθηκες όταν ο Θανασάκης σου έσπασε το αυτοκινητάκι; Ετσι αισθάνομαι κι εγώ τώρα"

 

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εμπιστεύεται το ένστικτό του και επιβεβαιώνετε τα συναισθήματα τους όταν το κάνουν. Σεβαστείτε τον "εσωτερικό καθοδηγητή τους" τις ευαισθησίες τους και γενικά τις κλίσεις που έχουν - άσχετα αν αυτό σημαίνει ότι δεν θα συμπαθούν κάποιο άτομο ή ότι θέλουν να γίνουν χορτοφάγοι - για παράδειγμα.

 

Αποδεχθείτε ότι το παιδί σας μπορεί να αισθάνεται την θερμοκρασία του χώρου διαφορετικά από εσάς (άλλωστε σε μικρά παιδιά ισχύει αυτό επειδή το σωματάκι τους είναι μικρότερο, το αίμα κυκλοφορεί γρηγορότερα, και τα παιδάκια ζεσταίνονται περισσότερο απ' ότι εμείς), ότι μπορεί να χρειάζεται περισσότερο ή λιγότερο ύπνο από εσάς, ή λιγότερο φαγητό απ΄οσο εσείς πιστεύετε ότι θα έπρεπε να φαει, ή ότι δεν μπορεί να ξυπνήσει πολύ πρωί και να λειτουργήσει κανονικά όπως εσείς. Προσέξτε την τάση που μπορεί να έχετε να κρίνετε ή να αλλάξετε αυτά τα χαρακτηριστικά.

 

Αποφύγετε να αποθαρρύνετε μελλοντικά όνειρα ή στόχους του παιδιού, άσχετα από το εάν θέλετε να το προστατέψετε από πιθανή αποτυχία, απογοήτευση ή σαρκασμούς άλλων.

 

Αντί να ζητήσετε μία "ιστορία" που να εξηγεί πως έγινε κάτι, ώστε να βρείτε κάποιον να κατηγορήσετε για το συμβάν, ή να βρείτε ποιος το ξεκίνησε, επικεντρωθείτε στην επίλυση του θέματος. Βοηθείστε το παιδί σας να εντοπίσει τι πρέπει κάνει για να διορθώσει αυτό που έγινε ή ακόμα να το αποτρέψει να επαναληφθεί στο μέλλον. ( άσχετα εάν το βάζο ήταν πού βαρύ για το παιδί ή εάν ένας μεγάλος πράσινος σκύλος έπεσε απάνω στο παιδί και έπεσε το βάζο από τα χέρια του - η πραγματικότητα του παιδιού - ή η εκδοχή που σας λέει- δεν είναι αυτό το θέμα εδώ)

 

Επιτρέψτε στο παιδί σας να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί εμπιστευόμενο τα συναισθήματά του και την εγκυρότητα και αξιοπιστία των δικών του εμπειριών. Προσέξτε την τάση που μπορεί να έχετε να αποθαρρύνετε το παιδί σας να εκτιμά διαφορετικά πράγματα από εσάς - την ανάγκη που έχετε να αισθάνεται το παιδί σας ακριβώς όπως κι εσείς για κάποια πράγματα και θέματα - ώστε να αισθάνεστε εσείς καλά. Μπορείτε να αποφύγετε τις διαμάχες και το άγχος για διάφορα θέματα όταν αυτά δεν απειλούν την καθημερινή σας ζωή.

[babilitsa]

με λιγότερα λόγια κάτι;;;;

Γιατί ενώ είναι ωραία όλα αυτά λίγο πολύ είναι τα ίδια και τα ίδια με πολλά λόγια.....

 

ενα ρεζουμέ ,ίσως θα μας βοηθούσε περισσότερο....

[starlight]

κελ πάρα πολύ χρήσιμα όσα παρέθεσες!

και για το ψέμα και όλα όσα λέει.!

όσα και αν εφαρμόσουμε από αυτά, θα κάνουμε καλό στα παιδιά μας.

ευχαριστούμε πολύ!!!!!!!!

[ΜΠΟΥΚΙΤΣΑ]

Μαμά δεν μπορείς να φανταστείς τι μου συνέβη", λέει η μικρή μου γοργόνα

εισβάλλοντας αλαφιασμένη στο δωμάτιο.

 

"Τι σου συνέβη, αγάπη μου;" Τι το ήθελα η μάνα; Αμέσως το παραμύθι ξεκινά.

"Λοιπόν, εκεί που καθόμουν στο σαλόνι και έπαιζα με την Κάθριν (φανταστική της

φίλη) και την Λόλα (την αγαπημένη κούκλα της) ένας εξωγήινος προσγειώθηκε με το

αστερόπλοιό του πάνω στον καναπέ..."

 

Την κοιτάζω με απορία και είμαι έτοιμη να ξεκαρδιστώ στα γέλια με την παιδική της

φωνούλα να περιγράφει κοσμοϊστορικά γεγονότα που λάμβαναν χώρα... στο σαλόνι

μας.

 

"Άκουσε τώρα και το χειρότερο. Αυτός ο εξωγήινος ήταν πράσινος, με δυο κεραίες στο κεφάλι και τέσσερα χέρια.

Πως κάνει να πιάσει τα σοκολατάκια από το σύνθετο και να, παρ' το βάζο κάτω. Αυτό, το μεγάλο με τον δράκο, που όλο καυχέσαι ότι έφερες από την Κίνα, ξέρεις. Το πολύ ακριβό, ούτε εμένα δεν με αφήνεις να το πιάσω και εννοείται ότι δεν το έχω αγγίξει ποτέ!"

 

Όσο κι αν κουνάει χαριτωμένα τα χεράκια της και δίνει την καλύτερη παράσταση, η

μικρή μου Μέρλιν Στριπ δεν με πείθει... Τώρα στέκομαι απειλητικά απέναντί της με

συνοφρυωμένο ύφος ζητώντας εξηγήσεις.

 

"Τι δεν με πιστεύεις; Το χειρότερο είναι ότι αυτός ο χαζοεξωγήινος, ο πρασινιάρης το

έκανε 1000 κομματάκια". Πριν τελειώσει το έργο έχω φτάσει στο σαλόνι και κλαίω

μαζεύοντας τα κομμάτια της δυναστείας των Μινγκ από το παρκέ μου.

 

Κάθε σπασμένο γυαλί και μια εικόνα. Χίλιες αναμνήσεις. Και η μικρή δίδυμη αδελφή

του Πινόκιο συνέχιζε. Η φαντασία της έβαζε κάτω και τους Αδελφούς Γκριμ.

 

Είμαι έτοιμη να εκραγώ. Να τη χτυπήσω; Η αλήθεια είναι ότι μου πέρασε από το μυαλό

αυτή η διαχρονική μέθοδος της σφαλιάρας. Έχει διαπαιδαγωγήσει γενιές και γενιές, ας

την εφάρμοζα κι εγώ.

 

Το ψέμα και η φαντασία είχαν γίνει μια ακατέργαστη πέτρα και μόλις είχε προσγειωθεί

στο κεφάλι μου.

 

"Τι έκανες εδώ; Δεν σου έχω πει χίλιες φορές να μην αγγίζεις τα αντικείμενα που είναι

σε αυτό το ράφι; Γιατί δεν μου έλεγες να σου δώσω όλα τα σοκολατάκια και πήρες

μόνη σου την πρωτοβουλία για αναρρίχηση στο σύνθετο;" Ούρλιαζα, κι εγώ δεν ξέρω

πόσο. Οι φλέβες μου χτυπούσαν στους ρυθμούς του μάμπο...

 

Όμως το πεισματάρικο συνέχιζε τα παραμύθια. Εγγονή της χαλιμάς, προσπαθούσε να με

πείσει για την ύπαρξη του εξωγήινου, τόσο ώστε υπέπεσε και σε δεύτερο λάθος.

 

"Μανούλα, αλήθεια σου λέω. Να κοίτα την πατημασιά στο καναπέ..."

Το αποτύπωμα του παπουτσιού της κοσμούσε τον λευκό καναπέ μου. Από καπιτονέ

ύφασμα ειδική παραγγελία.

 

Ψέμα στο ψέμα για να διορθώσει το άλλο ψέμα. Η κουβέντα δεν οδηγούσε πουθενά.

Αλλά ούτε και η σφαλιάρα. Δεν θα μάθαινε τίποτα.

 

Όλα έγιναν για να αποφύγει η μικρή ψεύτρα την τιμωρία και αντ' αυτού επιβάρυνε

περισσότερο τη θέση της.

 

Είναι λογικό τα παιδιά στην ηλικία των 5 και κάτι να έχουν ζωηρή φαντασία. Συχνά

πλάθουν σενάρια για να εξηγήσουν όσα δεν καταλαβαίνουν ή δεν τους είναι ευχάριστα.

 

Το παιδί αντιλαμβάνεται το καλό και το κακό ανάλογα με την επιβράβευση ή την

τιμωρία από εμάς του γονείς. Η ανάπτυξη του ηθικού κριτηρίου και του αυτοελέγχου

είναι μια αργή διαδικασία.

 

Γι' αυτό και ενώ είχα πει στην κόρη μου να μην αγγίξει το βάζο, το έκανε και μάλιστα το

έσπασε. Για να μην τιμωρηθεί είπε ένα ψέμα.

 

Ξεκίνησε μακρά συζήτηση κατά την οποία προσπάθησα να εξηγήσω στο παιδί ότι δεν

είναι σωστό να λέμε ψέματα, διότι τις περισσότερες φορές βλάπτεται κάποιος από αυτό.

 

Η λύση είναι μία, απεφάνθη. Τα παραδείγματα, προκειμένου να διδαχτεί το παιδί ότι

είναι κακό να λέμε ψέματα και τις συνέπειές του. Αργότερα της διάβασα και παραμύθια

με σχετικό περιεχόμενο. Ο παραδειγματισμός βοηθάει πολύ.

 

Τελικώς, σύμφωνα πάντα με την κόρη μου, ο εξωγήινος έφυγε για τον πλανήτη του

χωρίς να δοκιμάσει σοκολατάκι, διότι φοβήθηκε τις φωνές μου. Και όπως συμπλήρωσε,

"Α, ξέρεις μαμά μου σου είπα και ένα μικρό, τόσο δα μικρούτσικο ψεματάκι...

Ο πρασινιάρης εξωγήινος δεν είχε τέσσερα χέρια αλλά τρία μάτια!"

 

 

zougla.gr