Συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό σύστημα

Πληροφορίες & ιστορία

Τι είναι αυτά τα δύο συστήματα;

Το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα είναι δύο κλάδοι του αυτόνομου νευρικού συστήματος που συνεργάζονται για να ρυθμίσουν πολλές από τις ακούσιες («αυτόματες») λειτουργίες του σώματος, όπως ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή και η πέψη.

• Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την επιλογή «πάλη ή φυγή» (fight or flight), η οποία προετοιμάζει το σώμα για δράση ως απάντηση σε αντιληπτές απειλές. Αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, διαστέλλει τους αεραγωγούς και διεγείρει την απελευθέρωση της αδρεναλίνης και άλλων ορμονών του στρες.
• Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, από την άλλη πλευρά, είναι υπεύθυνο για την λειτουργεία «ανάπαυση και πέψη». Επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό, συστέλλει τους αεραγωγούς και προωθεί την πέψη και άλλες δραστηριότητες που βοηθούν το σώμα να εξοικονομήσει ενέργεια και να επανορθωθεί.

Πότε αναφέρθηκε για πρώτη φορά η έννοια αυτών των δύο συστημάτων;

Η ανακάλυψη του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος χρονολογείται από τον 19ο αιώνα.

• Το 1800, ο Γάλλος φυσιολόγος Claude Bernard πρότεινε την έννοια του εσωτερικού περιβάλλοντος, η οποία οδήγησε στην κατανόηση της ομοιόστασης
  [Η ομοιόσταση είναι η διαδικασία με την οποία το σώμα διατηρεί ένα σταθερό εσωτερικό περιβάλλον, παρά τις αλλαγές στο εξωτερικό περιβάλλον]
  και του ρόλου του αυτόνομου νευρικού συστήματος στη διατήρησή της.
• Στα τέλη του 1800, ο Βρετανός φυσιολόγος John Langley πρότεινε την ιδέα δύο ξεχωριστών κλάδων του αυτόνομου νευρικού συστήματος – του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού συστήματος.
• Αυτή η ιδέα επιβεβαιώθηκε αργότερα (το 1900) μέσω έρευνας από τον Γερμανό φυσιολόγο *Walter Cannon και άλλους.

Πως επιβεβαίωσε ο Cannon αυτό το σκεπτικό;

Ο Walter Cannon επιβεβαίωσε την έννοια του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος μέσω της έρευνάς του σχετικά με την απόκριση «μάχομαι ή φεύγω» (fight or flight) στα ζώα.
Παρατήρησε ότι όταν τα ζώα εκτέθηκαν σε στρεσογόνους παράγοντες, όπως το κρύο ή ο φόβος, το σώμα τους ανταποκρινόταν με ένα συντονισμένο σύνολο φυσιολογικών αλλαγών που περιελάμβαναν

• αυξημένο καρδιακό ρυθμό,
• αυξημένη αρτηριακή πίεση και
• αυξημένη αναπνοή,

τα οποία ήταν όλα ενδείξεις για την ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος

Ο Cannon παρατήρησε επίσης ότι το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα λειτουργούσε σε αντίθεση με το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, βοηθώντας στην αποκατάσταση της φυσιολογικής φυσιολογικής λειτουργίας όταν ο στρεσογόνος παράγοντας είχε περάσει.

Αυτές οι παρατηρήσεις παρείχαν ισχυρές αποδείξεις για την ύπαρξη του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος ως διακριτών κλάδων του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Υπάρχουν πιο πρόσφατες έρευνες σε ανθρώπους;

Φυσικά, έχει γίνει μεγάλη πρόσφατη έρευνα σχετικά με το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα στους ανθρώπους. Η πρόοδος της τεχνολογίας, όπως η παρακολούθηση της μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού και η λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI),

[fMRI: η παρακολούθηση του εγκεφάλου και των αποκρίσεών του με συγκεκριμένες ασκήσεις ή παρεμβάσεις κατά την διάρκεια της μαγνητικής, live]

έκαναν εφικτή τη μελέτη αυτών των συστημάτων με μεγαλύτερη λεπτομέρεια και την καλύτερη κατανόηση του ρόλου τους στην υγεία και τις ασθένειες.

Για παράδειγμα, πρόσφατη έρευνα έχει συνδέσει το χρόνιο στρες και το άγχος με αυξημένη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και μειωμένη δραστηριότητα του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, που μπορεί να συμβάλει σε μια σειρά προβλημάτων υγείας, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές.

Άλλες έρευνες έχουν διερευνήσει τα αποτελέσματα παρεμβάσεων με μη φαρμακευτικές πρακτικές, με ορισμένες μελέτες να υποδηλώνουν ότι αυτές οι πρακτικές μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του στρες και στη βελτίωση των αποτελεσμάτων υγείας.

Συνολικά, η συνεχιζόμενη έρευνα για το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα βοηθά στην εμβάθυνση της κατανόησής μας για την περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ σώματος και νου και στον εντοπισμό νέων στρατηγικών για την προαγωγή της υγείας και της ευεξίας.

Πληροφορίες για τον W.Cannon

*Ο Walter Cannon διεξήγαγε την έρευνά του σχετικά με το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα στις αρχές του 1900, με μερικά από τα πιο σημαντικά έργα του να δημοσιεύτηκαν στις δεκαετίες του 1920 και του 1930. Ήταν καθηγητής φυσιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και συνέβαλwε σημαντικά στην κατανόηση πολλών πτυχών του αυτόνομου νευρικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της απόκρισης «πάλης ή φυγής» και του ρόλου του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος στη ρύθμιση της φυσιολογικής λειτουργίας.
Το έργο του έθεσε τα θεμέλια για μεγάλο μέρος της έρευνας για το αυτόνομο νευρικό σύστημα που έχει διεξαχθεί τα τελευταία χρόνια.

Ποιες είναι αυτές οι πρακτικές που μπορούν να μας βοηθήσουν να ελέγχουμε, να τροποποιούμε το συμπαθητικό παρασυμπαθητικό σύστημα;

• Μπορείτε να διαβάσετε εδώ περισσότερα για αυτές τις πρακτικές όπως και την σημασία που έχει η σωστή ενημέρωση για αυτά τα θέματα στην εγκυμοσύνη εδώ: Το παρασυμπαθητικό σύστημα στην εγκυμοσύνη
• Μια από τις τεχνικές περιγράφεται εδώ:  Tapping – Τεχνική απελευθέρωσης των συναισθημάτων

Βιβλιογραφία

•  “Autonomic Nervous System – an Overview” από το Ιστολόγιο Υγείας του Χάρβαρντ:  health.harvard.edu/blog/autonomic-nervous-system-overview-2019052916672
• “The Sympathetic and Parasympathetic Nervous Systems” από την Κλινική του Κλίβελαντ:  clevelandclinic.org/health/articles/9666-the-sympathetic-and-parasympathetic-nervous-systems
• “Το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα και Ομοιόσταση” από το Εθνικό Κέντρο Πληροφοριών Βιοτεχνολογίας: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK10983/
• “The Physiology of Stress: Cortisol and the Hypothalamic-Pituitary-Arenal Axis” από το Εθνικό Κέντρο Πληροφοριών Βιοτεχνολογίας: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3079864/

Γιατί δημοσιεύουμε αυτό το άρθρο;

Δημοσιεύουμε το άρθρο αυτό με αφορμή συζητήσεις του φόρουμ με θέμα το άγχος/τις φοβίες.

Δείτε περισσότερα για το καφέ της ηρεμίας που δημιουργήσαμε στο Parentscafe.gr, εδώ:

Άγχος φοβίες & πανικός στην εγκυμοσύνη