Η έννοια της ενσυναίσθησης (empathy στα Αγγλικά) στο ιατρικό επάγγελμα.
Το στοιχείο της ενσυναίσθησης (empathy), της συναισθηματικής δηλαδή ταύτισης με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου, αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό συστατικό του χαρακτήρα των γιατρών στα πλαίσια της υγειονομικής περίθαλψης.
Αυτό επισημαίνουν ειδικοί του χώρου από τις ΗΠΑ, οι οποίοι κάνουν λόγο για ένα χαρακτηριστικό που μπορεί να συμβάλλει θετικά στην ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών, στα αποτελέσματα της συνολικής περίθαλψης αλλά και στη μείωση της επαγγελματικής εξουθένωσης των επαγγελματιών υγείας.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται σε πρόσφατο άρθρο του αμερικανικού περιοδικού The Atlantic, όπου αναλύεται το παρόν ζήτημα, το στοιχείο της ενσυναίσθησης τα προηγούμενα χρόνια αναγνωριζόταν απλώς ως μία θετική πράξη η οποία παραδοσιακά θεωρούνταν λιγότερο σημαντική από την ιατρική τέχνη σε ατομικό επίπεδο.
Πολλαπλές έρευνες ωστόσο που διεξήχθησαν την προηγούμενη δεκαετία, έδειξαν ότι η ενσυναίσθηση δεν αποτελεί απλώς ένα έξτρα χαρακτηριστικό. Αντιθέτως, θεωρείται εξαιρετικά σημαντική για τη δόμηση ενός κλίματος εμπιστοσύνης, η οποία αποτελεί το θεμέλιο μιας καλής σχέσης ανάμεσα στον ασθενή και τον γιατρό.
Επίσης, πολλές μελέτες τη συνέδεσαν με περισσότερη ικανοποίηση από πλευράς των ασθενών όσον αφορά τις υπηρεσίες περίθαλψης, καθώς και με καλύτερα αποτελέσματα, με μειωμένα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης των γιατρών και συνεπώς με χαμηλότερες πιθανότητες να συμβούν ιατρικά λάθη.Ποιοι και γιατί διδάσκουν την ενσυναίσθηση
Στις ΗΠΑ πρόσφατα ξεκίνησαν μια σειρά από πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην ανάδειξη της ενσυναίσθησης και στην εκπαίδευση των γιατρών στο εν λόγω αντικείμενο.
Οι σχολές ιατρικής των πανεπιστημίων Duke και Pittsburgh σε συνεργασία με άλλα αντίστοιχα εκπαιδευτικά ιδρύματα δημιούργησαν μια διδακτέα ύλη για ογκολόγους με την ονομασία “Oncotalk.”
Οι συμμετέχοντες παρακολουθούν μια σειρά μαθημάτων ώστε να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές τους ικανότητες προς την εν λόγω κατεύθυνση, ενώ για άλλες ιατρικές ειδικότητες δημιουργήθηκε μια αντίστοιχη σειρά μαθημάτων από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Vital Talk.
Τέτοια μαθήματα σπανίως συμπεριλαμβάνονται στη γενικότερη ιατρική εκπαίδευση, ωστόσο το ενδιαφέρον για αυτά αυξάνεται σύμφωνα με ειδικούς. Ήδη και στο Jefferson Medical College αλλά και στο Columbia University School of Medicine αναπτύσσονται αντίστοιχα προγράμματα. Το Columbia University είναι το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα που εισήγαγε το πρόγραμμα narrative medicine, το οποίο δίνει έμφαση στην κατανόηση του ιστορικού των ασθενών για την παροχή μιας περισσότερο παρηγορητικής φροντίδας.
“Οι αλλαγές σε ό,τι αφορά την οικονομία και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας είναι που ωθούν σε αυτήν την κατεύθυνση,” ισχυρίζεται ο James Tulsky, ένας εκ των δημιουργών του “Oncotalk.” Οι γηραιότερες κυρίως γενιές “έχουν υψηλότερες προσδοκίες και λιγότερη ανοχή σε επαγγελματίες με αλαζονική ή απρόσιτη στάση,” δήλωσε ο ίδιος. Τόνισε ακόμη πως μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2011, ανέδειξε ότι οι γιατροί που συμμετείχαν στα μαθήματα αυτά, ενέπνεαν περισσότερη εμπιστοσύνη προς τους ασθενείς τους σε σύγκριση τους υπόλοιπους.
Ο κ. Tuslky δήλωσε επίσης ότι ορισμένοι γιατροί δεν ανταποκρίνονται στην ανάγκη αυτή, διότι δεν γνωρίζουν πως να “διαβάζουν” τους ανθρώπους. Αρκετοί άλλοι, συνέχισε, αναγνωρίζουν τη δυστυχία στο πρόσωπο του ασθενή τους αλλά φοβούνται την εκδήλωση συναισθημάτων τόσο από την πλευρά του νοσηλευόμενου όσο και από τη δική τους.
Μια διδακτέα ύλη σχετικά με το αντικείμενο δημιούργησε και η ψυχίατρος και διευθύντρια του επιστημονικού προγράμματος δόμησης σχέσεων και ενσυναίσθησης του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, Helen Riess.
Το πρόγραμμα ονομάζεται “Empathetics” και προσφέρει μια σειρά online μαθημάτων σε γιατρούς. Η κ. Riess δήλωσε πως οι πρόσφατες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις στον χώρο της υγείας στις ΗΠΑ ανέδειξαν τη σημασία του να δομηθούν καλές σχέσεις ανάμεσα στους ασθενείς και τους γιατρούς, διότι συμβάλλουν ενεργά στη βελτίωση των ποσοστών συμμόρφωσης των ασθενών στις ιατρικές οδηγίες αλλά και στο συνολικό αποτέλεσμα της περίθαλψης.
Το πρόγραμμα αυτό απαιτείται να παρακολουθήσουν και οι 2 χιλιάδες επαγγελματίες υγείας που εργάζονται στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης Partners.
Μια έρευνα το 2012 παρατήρησε ότι 100 γιατροί του Partners HealthCare που είχαν επιλεγεί τυχαία να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα, κρίθηκαν από τους ασθενείς σημαντικά καλύτεροι σε σύγκριση με τους υπόλοιπους στο να κατανοήσουν τις ανησυχίες τους και να τους καθησυχάσουν.
Μάλιστα, η Helen Riess τόνισε ότι παρόλο που κάποιοι γιατροί της είπαν ότι δεν έχουν το χρόνο να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση, η ίδια ως ικανότητα αποδείχθηκε ότι μπορεί να τους βοηθήσει στο να κερδίσουν χρόνο, διότι μπορούν έτσι να εντοπίσουν γρηγορότερα την πραγματική πηγή της ανησυχίας του ασθενή και να μειώσουν την επανάληψη των επισκέψεων.
Την αξία του προγράμματος “Empathetics” αναδεικνύει και η ασφαλιστική εταιρία MMIC, η οποία προτρέπει τους γιατρούς πελάτες της να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα, διότι υποστηρίζει πως η έλλειψη ενσυναίσθησης και η κακή επικοινωνία μπορούνε να οδηγήσουν σε πολλαπλά ιατρικά λάθη, γεγονός που αποδείχθηκε σε μια μελέτη το 2002.
Τονίζει επίσης ότι η εκπαίδευση σε αυτό το αντικείμενο μπορεί να μειώσει τα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης, καθώς οι γιατροί λαμβάνουν τα θετικά σχόλια των ασθενών τους συμβάλλοντας σε μια ψυχική τόνωση.
Τέλος, στην ίδια πορεία βαδίζει και η Αμερικανική Ένωση Ιατρικών Κολλεγίων (American Association of Medical Colleges), η οποία γνωστοποίησε ότι ξεκινώντας από φέτος θα προσθέτει στις εξετάσεις εισαγωγής και ερωτήσεις που θα αφορούν την ανθρώπινη συμπεριφορά και την ψυχολογία. Η ένωση υποστηρίζει ότι προϋπόθεση του να είσαι καλός γιατρός είναι να κατανοείς και τους ανθρώπους και όχι μόνο την επιστήμη.
Κλίμακα μέτρησης
Εκτός από το να διδαχθεί η ενσυναίσθηση μπορεί ακόμη και να μετρηθεί. Ερευνητές του Sidney Kimmel Medical College δημιούργησαν μια κλίμακα με την ονομασία “Jefferson Scale of Empathy” για τη μέτρηση του βαθμού στον οποίο ένα άτομο κατέχει το στοιχείο αυτό.
Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Mohammadreza Hojat τόνισε πως η ενσυναίσθηση μπορεί να διδαχθεί στον άνθρωπό διότι αποτελεί “ένα γνωστικό χαρακτηριστικό και όχι απλώς ένα στοιχείο της προσωπικότητας.” Επεσήμανε πάντως ότι ορισμένοι άνθρωποι μπορεί εκ φύσεως να το κατέχουν περισσότερο σε σύγκριση με άλλους.
Η ικανοποίηση του ασθενή
Τα ποσοστά ικανοποίησης των ασθενών, όσον αφορά τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, λαμβάνονται υπ’ όψιν στον καθορισμό των ποσών αποζημιώσεων από το αμερικανικό εθνικό πρόγραμμα ασφάλισης υγείας “Medicare,” υπό το νόμο της οικονομικά προσιτής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης “Affordable Care Act.”
Το ίδιο μάλιστα ισχύει και σε περισσότερα από το 70% των νοσοκομείων και των δικτύων υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης, τα οποία χρησιμοποιούν ποσοστά ικανοποίησης των ασθενών για να καθορίσουν τη μισθοδοσία των γιατρών τους.
Αν και τα περισσότερα προγράμματα σπουδών διαφέρουν ως προς το περιεχόμενο, τα περισσότερα εστιάζουν στο να μειώσουν την αμυντική στάση του θεραπευτή, να τον βοηθήσουν να μεταφράζει τις εκφράσεις του προσώπου και τη γλώσσα του σώματος, αλλά και να αναπτύξει την ικανότητα του να ακούει περισσότερο τον ασθενή.
Πολλά από τα προγράμματα περιλαμβάνουν απλές οδηγίες. Συνιστούν δηλαδή στον γιατρό οπτική επαφή με τα μάτια του ασθενή και όχι με τον υπολογιστή, να κάθεται σε μια καρέκλα δίπλα στο κρεβάτι του νοσηλευόμενου και όχι από πάνω του, να αποφεύγει το μονόλογο με δυσνόητους ιατρικούς όρους, να δίνει προσοχή σε συγκεκριμένους τόνους της φωνής και ούτω καθεξής.
Συγγραφέας
Παναγιωτης Γαρουφαλίδης Αρχισυντάκτης
Πηγή: http://pmjournal.gr/giati-na-didasketai-enynaisthisi-giatrous/
Το παρόν αναδημοσιεύτηκε με την άδεια του Συγγραφέα.
1 How to Teach Doctors Empathy http://www.theatlantic.com/health/archive/2015/03/how-to-teach-doctors-empathy/387784/
2 oncotalk improving oncologist communication skills http://www.oncotalk.info
3 Vital talk http://www.vitaltalk.org
4 Columbia University Medical Center, Programm on Narrative Medicine http://www.narrativemedicine.org
5 Μελέτη 2011 : Enhancing communication between oncologists and patients with a computer-based training program: a randomized trial. (Duke University, Veterans Affairs Medical Center, Durham, North Carolina, USA. jtulsky(@)duke.edu ) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22041948?dopt=Abstract6 Empathetics – neuroscience of emotions http://empathetics.com7 Έρευνα 2012 :Empathy Training for Resident Physicians: A Randomized Controlled Trial of a Neuroscience-Informed Curriculum (Massachusetts General Hospital, Boston, MA 02114 USA Harvard Medical School, Boston, MA 02114 USA , Endicott College, Beverly, MA USA , Empathy and Relational Science Program, Department of Psychiatry, Massachusetts General Hospital, Boston, USA ,Associate Clinical Professor of Psychiatry, Harvard Medical School, Massachusetts General Hospital, Wang ACC Suite 812, Boston, MA 02114 USA Helen Riess) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3445669/8 Μελέτη 2002 : Patient Complaints and Malpractice Risk ( Departments of Pediatrics (Drs Hickson and Bost), Preventive Medicine (Dr Federspiel), Medicine (Dr Pichert), and Social Work (Ms Miller), and Office of Patient Affairs (Ms Gauld-Jaeger), Vanderbilt University School of Medicine, Nashville, Tenn) http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=195008 9 Jefferson Scale of Empathyhttp://www.jefferson.edu/university/jmc/crmehc/medical_education/jspe.html Άρθρα που βρήκαμε για την ενσυναίσθηση Στα Αγγλικά Katie Hurley, LCSW, is a Child and Adolescent Psychotherapist in Los Angeles, http://www.scarymommy.com/teach-my-child-empathy/ Center for Building a Culture of Empathy http://cultureofempathy.com/references/definitions.htm
Διαφημίσεις (5)
